Ban đầu, Nick Hess không biết chuyện gì đang xảy ra.
“Thật là kì lạ, tôi chỉ ăn một ít đồ có thành phần carbohydrate cao, và bỗng cảm thấy đờ đẫn.”
Ông trở nên khó chịu và nhức đầu một cách khó hiểu.
“Một năm sau đó, hôm nào tôi cũng nôn khi mới thức dậy,” ông nói.
“Có lúc triệu chứng này xảy ra trong vài ngày, có lúc thì đột nhiên tôi như người say rượu.”
Hess không chạm môi vào bất cứ chất cồn nào, nhưng không phải ai cũng tin lời ông.
Có lúc bà vợ ông đã lùng sục khắp nhà xem ông có giấu rượu bia đâu đó không.
“Tôi cứ nghĩ mọi người đang làm khó mình, cho đến khi vợ tôi ghi hình và cho tôi xem – tôi nhìn như người say xỉn.”
Hess sau đó nhận ra rằng ông bị “hội chứng nhà máy bia tự động” (ABS), một hội chứng rất hiếm và gây nhiều tranh cãi, bắt nguồn từ việc có một lượng men tăng quá ngưỡng trong ruột và do vậy nó biến thành phần carbohydrate từ thức ăn thành rượu trong máu.
Làm sao để chung sống với căn bệnh kỳ lạ này? Nếu những người mắc chứng này bị tất cả mọi người, từ bạn bè đến toà án tưởng nhầm là những kẻ nghiện rượu, thì họ phải làm gì?
Bằng chứng về các trường hợp như Hess được ghi nhận từ những năm 1970, khi các nhà nghiên cứu ở Nhật Bản diễn tả một hội chứng bí ẩn xuất hiện ở các bệnh nhân mắc bệnh nhiễm trùng men kinh niên.
Trong một số công trình nghiên cứu khi đó, các nhà khoa học ghi nhận việc các bệnh nhân có một enzyme gan biến tính, đồng nghĩa với việc họ không thể thải chất cồn ra khỏi người.
Mỗi chúng ta đều có một ít chất men trong ruột. Chất men này khi tương tác với carbohydrate và bột đường trong thức ăn sẽ sản xuất ra một lượng cồn nhỏ.
Trong trường hợp các bệnh nhân người Nhật, lượng men quá tải do nhiễm trùng, kết hợp với việc họ ăn nhiều gạo, vốn là chất giàu thành phần carbohydrate, và chất enzyme biến tính đã khiến cho cơ thể không thải hồi chất cồn đủ nhanh.
Barbara Cordell, trưởng khoa y tế và chăm sóc sức khoẻ tại Đại học Panola ở Texas, đang nghiên cứu hội chứng này.
Bà cùng đồng nghiệp Justin McCarthy là hai người đầu tiên phát hiện ra hội chứng này tại một người khá mạnh khoẻ ở Hoa Kỳ và kiểm tra hội chứng trong một môi trường có kiểm soát.
Vào năm 2005, một trong những người bạn của bà, tạm gọi là Joe, bắt đầu mắc hội chứng giống với cơn say xỉn.
Ông cảm thấy chóng mặt, nôn nào và kiệt sức, giống như cảm giác sau một đêm chơi bời, dù không hề đụng tới một giọt rượu nào.
Vợ ông bắt đầu ghi chép lại mỗi lần điều này xảy ra. Có lần, Cordell ngồi cạnh bàn cùng với cặp vợ chồng và con trai của họ nhằm tiến hành một bài thử nghiệm nồng độ cồn trong hơi thở.
Tất cả cùng uống một ly rượu và sau đó tiến hành việc kiểm định. Kết quả cho thấy nồng độ cồn trong hơi thở của Joe cao hơn gấp ba lần so với những người ngồi cùng bàn.
“Thật là bí hiểm,” Cordell nói, Tình trạng này bắt đầu trở nên xấu đi và đến năm 2010 thì Joe trải qua 2 đến 3 cơn say như vậy mỗi tuần.
Nhà máy rượu trong bụng
Vào tháng Giêng năm đó, Joe được đưa vào bệnh viện và được giám sát 24 giờ.
Các bác sỹ nghi rằng ông là một người nghiện rượu và đã kiểm tra đồ đạc của ông để xem ông có mang trộm rượu bia vào theo hay không.
Bên cạnh đó, không có bất cứ ai ngoài các bác sỹ và y tá được phép tiếp cận ông trong thời gian trong viện.
Ông được cho thức ăn có thành phần carbohydrate cao trong ngày và sau đó được thử máu hai tiếng một lần.
Có lúc nồng độ cồn trong máu của Joe tăng lên đến 120mg/100 ml máu – tương đương với uống bảy ly whisky.
May là Joe quen biết một nhà nghiên cứu, người có thể điều tra hội chứng của mình, thế nhưng Hess lại không được thế.
Hess đã phải chịu đựng trong nhiều năm và có lúc đã muốn buông xuôi tất cả. Ông đã đi gặp nhiều bác sỹ và trải qua mọi loại xét nghiệm ruột kết, nội soi và xét nghiệm gan.
Rất may mắn là vợ ông đã tỏ ra vô cùng kiên nhẫn và họ tình cờ tìm thấy những thông tin mà bà Cordell viết về hội chứng kỳ lạ của Joe trên mạng.
Họ đã liên lạc với bà Cordell và một bác sỹ khác, Anup Kanodia. Cả hai hiện đang nghiên cứu hội chứng ABS.
Kanodia đã phân tích mẫu phân của Hess và thực hiện các cuộc kiểm định giúp làm rõ điều gì đang xảy ra trong ruột của ông.
“Lượng men trong ruột ông cao hơn 400% so với bình thường,” Kanodia nói.
“Đây là lượng men lớn nhất ở một người mà tôi từng chứng kiến trong suốt sự nghiệp của mình”.
Kể từ đó, khoảng 50 người đã lên tiếng về việc họ mắc hội chứng tương tự, dù bà Cordell ước tính số trường hợp mắc bệnh tại Hoa Kỳ có thể cao gấp đôi.
Vấn đề là không một ai trong số này có enzyme gan biến tính như trong trường hợp các bệnh nhân ở Nhật. Vậy điều gì đang xảy ra?
Cordell giải thích một giả thiết mà họ đang nghiên cứu: “Vấn đề này nảy sinh khi chất men trở nên mất kiểm soát. Vi khuẩn thường giúp giữ chất men ổn định nhưng đôi khi men lại giành quyền kiểm soát”.
Khi nhìn vào ruột của những người mắc hội chứng ABS, bạn sẽ luôn nhìn thấy một lượng men lớn bất thường, mà phổ biến nhất là biến thể men có tên Saccharomyces cerevisiae, loại được các nhà sản xuất bia gọi là “men ủ bia”.
Bà nói những người này thường có thể chỉ ra chính xác thời điểm mắc ABS và thường thì nó trùng với việc sử dụng thuốc kháng sinh trong một thời gian dài.
Nhiều khả năng thuốc kháng sinh đã huỷ diệt vi khuẩn trong ruột của những người này trong một thời gian dài, khiến chất men phát triển quá mức.
Tuy nhiên, Cordell cho biết hiện bà vẫn chưa rõ vì sao vấn đề này không xảy ra một cách phổ biến hơn ở những người uống thuốc kháng sinh trong một thời gian dài.
Bác sỹ pháp y chuyên về chất độc, ông Wayne Jones, thì không hoàn toàn đồng ý với giả thiết của nhóm bà Cordell.
Ông cho rằng bất cứ chất cồn nào ruột chúng ta sản xuất ra từ carbohydrate cũng phải đi qua gan trước khi hoà vào huyết mạch.
Ở trong gan, chúng ta có các enzyme xử lý chất cồn để hầu hết chất này bị loại ra khỏi máu.
Chính vì quá trình này, Jones vẫn chưa hoàn toàn tin rằng người ta có thể tự sản xuất ra đủ chất cồn trong máu chỉ vì bị rối loạn men ruột, ngoại từ một số trường hợp bất thường ở Nhật Bản.
Ông đã thể hiện quan điểm của mình tại toà án với tư cách chuyên gia trong nhóm bào chữa cho bên bị hại. Luật sư bào chữa cho một người bị cáo buộc lái xe trong lúc say xỉn nói thân chủ của mình mắc hội chứng ABS.
“Trong những năm qua, nhiều người nói lượng cồn trong máu của họ không phải là do bia rượu mà do cơ thể tự sản sinh ra,” ông nói.
Vài năm trước ở Thuỵ Điển, toà sơ thẩm đã chấp nhận lời khai như vậy từ một bị cáo.
Tuy nhiên, phía công tố kháng cáo và Jones đã được yêu cầu tham gia để đưa ra bằng chứng.
Tài xế này sau đó bị buộc tội lái xe trong lúc say xỉn.
Bản thân Hess cũng đang tìm cách kháng cáo tội lái xe trong lúc say xỉn mà ông bị cáo buộc tại Hawaii. Hess đã khai nguyên nhân là do hội chứng ABS.
Tôi đã đưa cho Jones xem báo cáo mới nhất của Cordell về thời gian điều trị tại bệnh viện của người bạn của bà, Joe.
Ông nói ông muốn có thêm thông tin về phương pháp mà các bác sỹ đã sử dụng để đo nồng độ cồn trong máu bệnh nhân, cũng như lượng carbohydrate mà bệnh nhân được cho ăn.
Ông cũng muốn nghiên cứu thời gian rượu được sản xuất ra từ trong ruột trong hội chứng này.
“Tôi không nói nghiên cứu của Cordell là sai, nhưng tôi muốn xem thêm các thông tin chi tiết trước khi chấp nhận đây là sự thật,” ông nói.
Cordell thừa nhận cần có thêm nhiều nghiên cứu được thực hiện. Bà muốn có các cuộc nghiên cứu về gen cũng như quy trình trao đổi chất trong cơ thể các bệnh nhân.
“Tôi muốn rằng các bác sỹ có cách nhìn cởi mở hơn nếu có bệnh nhân mắc hội chứng này tìm đến họ”, bà nói.
Đối với Hess và Joe, thức ăn ít carbohydrate, đường và thuốc chống nấm đã giúp họ làm dịu hội chứng ABS.
“Tôi vẫn bị say khoảng hai lần một tháng,” Hess nói. “Thế nhưng bệnh của tôi không còn tệ như trước đây nữa. Tôi phải cảm ơn vợ mình. Bà ấy đã không ngừng tìm kiếm câu trả lời, ngay cả khi tôi đã sẵn sàng bỏ cuộc. Tôi rất biết ơn bà.”
Bản gốc tiếng Anh bài viết đã được đăng trên BBC Future.
